جایزهٔ شایستگی معمار ایرانی نام جایزه‌ای است که از سال 1397 در وبسایت «معمار ایرانی» با داوری معماران سرشناس ایران، به پروژه‌های منتخب اعطا می‌شود.
هدف این جایزه، معرفی الگوهای شایستهٔ معماری برای ایران امروز است.
در پنجمین دورهٔ جایزهٔ شایستگی معمار ایرانی (۱۴۰۱)، رقابت بین ۲۷ اثر آغاز شد.
در مرحلهٔ نهایی، هر یک از داوران به طور جداگانه رتبه‌های اول تا سوم خود را از میان ۶ پروژهٔ فینالیست انتخاب کردند.
با اختصاص ۳ امتیاز به رتبه‌های نخست، ۲ امتیاز به رتبه‌های دوم و ۱ امتیاز به رتبه‌های سوم، امتیازات داوران جمع‌بندی شد و رتبه‌های اول تا سوم جایزه مشخص شدند:

رتبه اول: ویلامزرعه شهرسب

مهندسین مشاور حجم سبز (علی بصیری، احسان محمدی، محسن جعفری)

رتبه نخست پنجمین دوره جایزهٔ شایستگی معمار ایرانی (۱۴۰۱)

موقعیت: زیار، اصفهان، ایران
تاریخ: ۱۳۹۴
مساحت: ۲۰۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: مهدی بصیری اصفهانی
همکاران طراحی: مسعود قاسمی، سعیده هاشم‌زاده
سازه: پویا تهرانی، رضا حامی
تاسیسات مکانیکی: ایمان امامی
تاسیسات الکتریکی: یاور صداقت‌کیش
اجرا: علی بصیری، محسن امینی
عکس: فرشید نصرآبادی

ایده‌های اصلی پروژه شامل استفاده از مصالح و فناوری ساده، بومی و در دسترس، برای ساخت، و همچنین حداکثر استفاده از سیستم‌های انرژی غیرفعال است:

– به‌روزرسانی و استفاده از روش‌های ساخت محلی (بنایی) برای سازه اصلی، و استفاده از مصالح ارزان‌قیمت، مانند آجرهایی که به‌درستی استفاده می‌شوند.

ـ استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی بالا، برای ایجاد تاخیر در تبادل گرما، و تنظیم اختلاف دما بین روز و شب

ـ استفاده از دیوارهای باربر که باعث ایجاد یکپارچگی بین عناصر سازه‌ای، و عناصر معماری و فضایی می‌شود؛ دیوارهای باربر و اجزای سازه‌ای سقف، از داخل و خارج پروژه، به عنوان پوسته اصلی ساختمان نیز عمل می‌کنند.

ـ استفاده از بادگیر برای ایجاد تهویه طبیعی؛ این بادگیر شامل دو دهانه پشت‌ به‌ هم در جهت‌های شرق و غرب است، و این امکان را فراهم می‌کند که با وزش باد از یک دهانه، مکش در دهانه دیگر ایجاد شود و جریان هوا در داخل ساختمان به حرکت درآید. نیاز به سرمایش و رطوبت ساختمان نیز با استفاده از سیستم مه‌پاش در بدنه بادگیر، و یک حوض‌خانه در زیر آن تامین می‌شود.

ـ جهت‌گیری اصلی ساختمان برای به حداکثر رساندن نور ایده‌آل جنوب، شرقی ـ غربی انتخاب شده است. همچنین از ایجاد بازشوهای زیاد خودداری شده و از سایه‌بان افقی برای کنترل شدت و میزان نور استفاده می‌شود.

ـ بهره‌گیری از شیب زمین و اختلاف ارتفاع برای استفاده از خاک حفظ‌شده در ضلع شمالی ساختمان، به عنوان جرم حرارتی کنترل‌کننده تبادل دما

رتبه دوم: ویلای مایان

افشین خسرویان

رتبه دوم پنجمین دوره جایزهٔ شایستگی معمار ایرانی (۱۴۰۱)

موقعیت: روستای مایان، مشهد، ایران
تاریخ: ۱۳۹۸
مساحت: ۲۴۲ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: خانواده معمار
تیم طراحی: علی جاوید، فهیمه کریمی، مهسا صداقت
سازه: هومن موحد اول
تاسیسات مکانیکی: مهدی پزشکی راد
تاسیسات الکتریکی: محمدرضا زرین‌خو
نظارت: وجیهه حسینی ابریشمی
گرافیک: علی جاوید، فاطمه کریمی، سمیه اسعدی
عکس: استودیو نیمکت

ویلای مایان در کناره بیرونی سومین روستای توریستی‌ـ‌ییلاقی مشهد (با قدمت ۱۸۰۰ ساله) قرار دارد، در زمینی صخره‌ای با شیب تند، به مساحت ۲۶۵ مترمربع و عرض ۹ متر که ویژگی خاص آن، چشم‌انداز بکر و پیوندش با زمینه است. رابطه همساز بین حجم و زمینه، به‌گونه‌ای که کمترین تغییر در ریخت تاریخی‌ـ‌طبیعی زمینه صورت پذیرد، مهم‌ترین محور فکری تیم طراحی بود. بر این اساس، مطالعه و شناسایی کامل الگوهای بومی، از ریخت‌شناسی بافت روستای تاریخی تا اکولوژی محیط طبیعی، کمک شایانی به شکل‌گیری طرح کرد.

در حوزه نظری طرح، قصد ما بر این بود که الگوی جدیدی برای جلوگیری از نفوذ الگوهای معماری شهری (به‌خصوص، از نوع نامطلوب آن) به روستاها پیدا کنیم. تلاش در به چالش کشیدن فرهنگ تجلل در معماری، و ارائه نمونه‌ای از جنس ارزان و آسان که صحبت از کیفیت‌های مختلف می‌کند، از دیگر نیت‌های ما در طراحی بود. در نهایت، این پروژه با چالش‌های خاصی در همه عرصه‌ها، و با هم‌نشینی دیروز و امروز در اندیشه، فرهنگ، کالبد و حتی جزئیات، شکل گرفت.

با توجه به محدودیت سطح عرصه، توپوگرافی شدید، و آب‌وهوای ییلاقی منطقه، طراحی در برش، به عنوان فرایندی برای نحوه شکل‌گیری رابطه زمینه و حجم، و حل مسائل آن مورد استفاده قرار گرفت. در همین راستا، قراردادن تنها دو حجم (حجم ورودی‌ـ‌پارکینگ و حجم اقامتی) در دو سطح، و برقراری رابطه بین آنها به‌وسیله فضای سبز و روف‌گاردن، به پاسخی متناسب با برنامه، و منظر و عرصه باز پروژه انجامید.

رتبه سوم: ویلای شماره ده‌نود

مهندسین مشاور پادیر (سعید میرمحمدصادقی، لادن زارعی)

رتبه سوم پنجمین دوره جایزهٔ شایستگی معمار ایرانی (۱۴۰۱)

موقعیت: کردان، کرج، ایران (شهرک طاووسیه)
تاریخ: ۱۳۹۴
مساحت: ۴۲۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: بخش خصوصی
همکار طراحی: بنفشه زارعی
ترسیم و سه‌بعدی کامپیوتری: نسترن روحی‌پور
سازه: عباس ذوالقدر، نسیم میثاقی
تاسیسات مکانیکی: عارف صمدی
تاسیسات الکتریکی: شرکت آسا انرژی
اجرا: سعید میرمحمدصادقی، عباس ذوالقدر
مدیر پروژه و مجری بتن اکسپوز: عباس ذوالقدر
تیم اجرایی: سمیر بهمنش، فرهنگ محمدی
مشاوران بتن: شرکت ترمیم بتن خاورمیانه، انستیتو مصالح ساختمانی دانشگاه تهران
مشاور و مجری فضای سبز: ابراهیم مهاجر، سارا حسین‌خانی
تاسیسات برودتی و حرارتی: دامون سرویس
عکس: علی دقیق
جوایز: رتبه نخست گروه ساختمان‌های مسکونی نهمین جایزه معماری داخلی ایران (۱۳۹۵)

ویلای شماره ده‌نود در زمینی مستطیل‌شكل و بدون شیب، به مساحت ١٢٠٠ مترمربع، در منطقه كردان، در همسایگی غربی تهران، قرار گرفته است. ساختمان ویلا دید خود به سمت همسایه‌های مجاور را با استفاده از لوورهای چوبی محدود كرده و با معطوف‌کردن توجه خود به سمت جنوب، و با استفاده از سطح وسیعی از نورگیر در این سمت، توانسته است نور طبیعی سرشاری را به فضاهای داخلی هدایت كند، و نیز امكان دید به محوطه و فضای استخر از طبقات و فضاهای مختلف داخلی را فراهم آورد.

ساختمان ویلا از سه طبقه اصلی تشكیل شده است: طبقه زیرین كه به كفی معلق روی یك سطح پوشیده از سبزینگی شبیه است، و طبقات میانی و فوقانی كه از چهار قاب عكس سازه‌ای كه به پوسته بتنی ساختمان متصل هستند، آویخته شده‌اند. یكی از فضاهای ویژه كه در داخل ویلا ایجاد شده، طبقه زیرین است كه امتداد بدون واسطه‌ای از استخر و محوطه اطراف آن است، و از این‌رو به این شكل طراحی شده است که كاربرد یك تراس مسقف در كنار استخر را داشته باشد.

طبقه میانی از فضای نشیمن، غذاخوری و آشپزخانه تشكیل شده است، و از طریق فضاهای خالی متعددی كه در كف طبقه ایجاد شده‌اند، تجربه و چشم‌انداز متفاوتی از محوطه استخر را ارائه می‌کند. وقتی از پله‌های این طبقه به سمت طبقه فوقانی كه فضاهای نشیمن خصوصی و اتاق‌های خواب را شامل می‌شود، می‌رویم، فضاهای خالی در بین كف‌های معلق طبقات، در حالی كه اجازه می‌دهند نور طبیعی به فضاهای داخلی ویلا راه پیدا كند، ارتباطی بصری و فیزیكی بین طبقات مختلف ویلا ایجاد می‌كنند.

مصالحی كه در داخل ویلا استفاده شده‌اند، امتداد بدون واسطه آن چیزی هستند كه فضاهای بیرونی و محوطه ویلا را شكل داده است. بتن اكسپوز، چوب و فضای سبز عناصری هستند كه به منظور ایجاد هماهنگی و پیوستگی بین درون و بیرون ساختمان ویلا، هم فضاهای داخلی و هم فضاهای خارجی را شكل داده‌اند.

برای مشاهده منبع و تصاویر بیشتر اینجا کلیک کنید

همچنین بخوانید: همایش ملی صنعت ساختمان با عنوان مازندران آباد